مقدمه: دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن و پیچیده در سطح جهان است که مدیریت آن مستلزم پایبندی مداوم بیمار به رفتارهای خودمراقبتی است. با این حال، چالش‌های روان‌شناختی مانند استرس مزمن، اضطراب و ناتوانی در تنظیم هیجان، اغلب مانع از انجام مؤثر این رفتارها می‌شوند. ازاین‌رو، استفاده از مداخلات روان‌شناختی مؤثر برای ارتقای رفتارهای خودمراقبتی ضروری است. درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با تلفیق اصول درمان شناختی و تمرینات ذهن‌آگاهی، به افراد کمک می‌کند تا با کاهش واکنش‌های خودکار به افکار و هیجانات منفی، در لحظه حاضر بمانند و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری دربارۀ سلامت خود داشته باشند؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بهبود فعالیت‌های خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 بود.

روش‌ کار: روش پژوهش نیمه‌ تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل بیماران دیابت نوع 2 مراجعه‌کننده به کلینیک دیابت پارسیان شهر مشهد در تابستان ۱۴۰۳ بود. از میان آنان، ۲۸ نفر به ‌صورت هدفمند انتخاب شدند که با ریزش نمونه، داده‌های ۲۴ نفر تحلیل شد (۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل). گروه آزمون طی هشت جلسه ۹۰ دقیقه‌ای تحت درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی قرار گرفت. ابزار پژوهش، پرسشنامه فعالیت‌های خودمراقبتی دیابت (توبرت و همکاران، 2000) بود. داده‌ها از طریق تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر با استفاده از SPSS_21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که نمرات خودمراقبتی در گروه آزمون در مراحل پس‌آزمون و پیگیری نسبت به پیش‌آزمون به‌طور معناداری افزایش یافت (05/0p<) این تغییرات در مرحله پیگیری نیز پایدار بود. اندازه اثرها نیز نشان داد بخش قابل‌توجهی از تغییرات ناشی از مداخله بود.

نتیجه‌گیری: بنابراین، می‌توان گفت که استفاده از درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کنار مراقبت‌های پزشکی، می‌تواند به ارتقاء پایبندی بیماران به رفتارهای مراقبتی کمک کند و در بهبود مدیریت بیماری مؤثر باشد. این پژوهش نشان می‌دهد که مداخلات روان‌شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌توانند مکمل ارزشمندی برای درمان‌های پزشکی در مدیریت بیماری‌های مزمن مانند دیابت باشند.