دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان ، mahmoodi.a53@gmail.com
چکیده: (481 مشاهده)
مقدمه: تحول معنایی یک واژه در گذر زمان امری ناگزیر است که نشان از فرایندی اجتماعی، سیاسی، دینی یا فرهنگی دارد. پرستار از واژههایی است که حضوری چشمگیر در متون ادب فارسی دارد و در معانی متفاوت و متعددی از جمله برده، خادم، غلام، کنیز، عابد، فرمانبردار، بیماربان و حافظ به کار رفته است. هدف از پژوهش حاضر آن است که با استفاده از نظر زبانشناسان و بررسی متون ادبی تحول معنایی آن را نشان داده شود.
یافته ها: در این پژوهش آثار شاعران و نویسندگان ادب فارسی از قرن چهارم تا قرن معاصر(بیش از 70 اثر) مورد بررسی قرار گرفت و یافته ها به صورت ریشه شناسی واژه پرستار و واژه پرستار در متون ادبی، دسته بندی شد که بر این اساس مشخص شد، کلمه پرستار در متون ادبی معانی متفاوتی دارد از جمله: کنیز، خدمتکار، مطیع، عبادت کننده، بیماربان، بیماردار. دامنه معنایی واژه پرستار از قرن پنجم به بعد و با گسترش حوزه زبان فارسی و فراوانی بیشتر آثار منثور و منظوم گستردهتر میشود و معانی جدیدی مییابد. شاهنامه از جمله قدیمیترین متون ادبی است که کلمه پرستار با بسامد بالا در آن دیده میشود. چنین به نظر میرسد که واژه پرستار تا قبل از قرن یازدهم بندرت و تنها در یک مورد در معنای امروزی به کار رفته است.
روش کار: این پژوهش، یک مطالعه کتابخانهای است، که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. با مراجعه به برخی از متون کلاسیک زبان فارسی و با مطالعه مقالات و کتابهای مختلف و جستجو در بانکهای اطلاعاتی معتبر مانند Magiran ،SID، noormags، civilica،، گنجور، ایرانداک، مطالب مورد نظر گردآوری و اطلاعات بدست آمده پس از تجزیه و تحلیل در قالبی منظم ارائه گردید. کلیدواژههای جستو جو شامل پرستار، ادبیات فارسی، معنا بوده است.
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش حاکی از تغییر معنایی پرستار در متون کلاسیک ادب فارسی است. این تغییر معنایی، در دورههایی به شکل توسعه معنایی و در ادواری به شکل تخصیص معنایی جلوهگر شده است. نیز بر اساس یافتههای این پژوهش معلوم شد که این واژه از دلالت بر کل به دلالت بر جزء و از معنای عام به خاص تغییر یافته است.
mahmoodi A, mahmoodi M. The evolution of the meaning of the word nurse based on the classical texts of Persian literature. IJNR 2022; 17 (3) :1-6 URL: http://ijnr.ir/article-1-2658-fa.html
محمودی اعظم، محمودی مریم. سیر تحول معنایی واژه پرستار با تکیه بر متون کلاسیک ادب فارسی. نشریه پژوهش پرستاری ایران. 1401; 17 (3) :1-6